“Polscy artyści plastycy w Kanadzie (1939 – 1989)” to opublikowana w 2019 roku, nakładem Wydawnictwa DiG książka przedstawiająca sylwetki tytułowych artystów. Autorką publikacji jest dr Katarzyna Szrodt, mieszkająca w Montrealu kuratorka sztuki w Polsce i w Kanadzie, działaczka Kanadyjskiej Polonii. Jej praca jest obszerna, szczegółowa i kompleksowo przybliża trzy fale polskiej emigracji artystycznej do Kanady po zakończeniu II Wojny Światowej: emigracji wojennej, PRL-owskiej oraz solidarnościowej. Mamy tu zatem, poza samą wiedzą o sztuce, bardzo ciekawy rys historyczny przybliżający migracyjne dzieje Polaków i tło ich wyjazdów za ocean.
W książce znajdziemy sylwetki blisko trzystu artystów, m.in. malarzy, rzeźbiarzy, ceramików, architektów, tkaczy i fotografików, Polek i Polaków, których twórczość, przeszczepiona z różnych powodów na grunt Kraju Klonowego Liścia przyczyniła się do rozwoju sztuki w Kanadzie. Jest to arcyciekawe studium pokazujące jak przybysze wzbogacają i rozwijają sztukę najwyższej próby w swoim nowym kraju kontynuując własną twórczość pomimo wielu przeciwności losu, które napotyka niejeden emigrant: tworzenia własnej, imigranckiej egzystencji od podstaw, problemów natury bytowej, poszukiwania własnej tożsamości i swojego głosu w nowym otoczeniu, budowaniu na nowo swojej marki, czy szukaniu równowagi między przynależnością do kultury polskiej a wchodzeniem w kulturę kanadyjską, tak bardzo przecież wieloetniczną.
Książka dr Katarzyny Szrodt to pierwsza pozycja tak kompleksowo badająca i pokazująca życie artystycznej polskiej diaspory w Kanadzie, przybliżająca jej osiągnięcia i oddająca należne jej miejsce. Autorka mówi wprost – w Kraju Klonowego Liścia istnieją elementy naszego dziedzictwa narodowego i warto, abyśmy o tym wiedzieli. Od razu przyznam, że nie jestem osobą, która zgłębia na co dzień historię sztuki, ale “Polscy artyści plastycy w Kanadzie” jest pozycją napisaną przystępnym językiem, który będzie czytelny nie tylko dla znawców tematu – książka powinna przypaść do gustu każdemu, kogo interesuje los polskich emigrantów za granicą.
Dla mnie osobiście dużą frajdą było czytanie o Zbigniewie Kupczyńskim, którego, wraz z Jego żoną Ewą, miałam okazję poznać podczas wyjazdu do Vancouver w 2013 roku.
Wizyta u Zbigniewa Kupczyńskiego, fot. archiwum prywatne autorki
Promocja “Polskich artystów plastyków w Kanadzie” została wyhamowana przez pandemię co mocno wpłynęło na jej widoczność w polskich mediach i na księgarnianych półkach. Jak wiele ukazujących się wiosną 2020 książek, publikacja, której dr Szrodt poświęciła pięć lat tytanicznej pracy, padła ofiarą lockdownów i odwołanych spotkań i to podwójnie – i w Polsce, i w Kanadzie.
Cała promocja książki odbyła się zatem głównie w Internecie i, siłą rzeczy, nie dotarła do tak licznego grona odbiorców, jak by sobie tego z pewnością życzyli Autorka i Wydawnictwo. Wielka szkoda, ponieważ “Polscy artyści plastycy w Kanadzie” pokazuje jak ciekawy i znaczący wpływ mają nasi rodacy na rozwój kultury w innych krajach, jak warto śledzić ich losy i dbać o to nasze rozsiane po świecie, narodowe dobro.
Chylę czoła przed ogromną pracą dr Katarzyny Szrodt, której owocem jest ta publikacja. W moim odczuciu jedynym jej mankamentem jest zaskakująco wręcz skromne wydanie, bo taka książka aż się prosi o piękny, kolorystycznie soczysty album. Serdecznie polecam “Polskich artystów plastyków w Kanadzie” każdemu, kogo interesuje zarówno historia sztuki, tematyka Polonii w Kanadzie jak i polskiej emigracji w ogóle. Jest tu szereg niezwykle cennych informacji i porywających życiorysów.
